Hayvonot bog‘lari qanday tashkil etilgan va ular nima uchun kerak?

Zamonaviy dunyoda hayvonot bog‘lari jamiyatda qarama-qarshi fikrlarni keltirib chiqaryapti. Ayrimlar, hayvonot bog‘lari hayvonlarni tadqiq qilish, saqlab qolish va ko‘paytirishda muhim rol o‘ynashi, shuningdek, odamlarni tabiatni sevish va unga g‘amxo‘rlik qilishga o‘rgatishiga ishonadi. Boshqalar esa bunday muassasalarni hayvonlar omma ko‘ngilxushligi uchun achinarli va mazmunsiz hayot kechirishga mahkum etiladigan shafqatsiz qamoqxonalar, deb hisoblaydi. Toshkent hayvonot bog‘i haqida ham turli ziddiyatli fikrlar tez-tez quloqqa chalinadi. Biroq tashrif buyuruvchilar e’tiboridan chetda qanday ishlar amalga oshirilayotgani odamlarga qay darajada ma’lum?

Foto: Hamdam Sharahmedov / “Gazeta.uz”

2023-yil noyabrida Toshkent hayvonot bog‘i xodimlari jamoasi bilan ma’ruza va amaliy mashg‘ulotlar o‘tkazish maqsadida Rossiyadan hamkasblar — Moskva hayvonot bog‘i akademiyasi rahbari Irina Rabotnova va ilmiy-tadqiqot sektori rahbari Yelena Neprinseva kelgandi. “Gazeta.uz” ular bilan hayvonot bog‘larining paydo bo‘lish tarixi, maqsadi, faoliyati, odamlar va hayvonlar hayotida tutgan o‘rni haqida suhbatlashgan va dunyo nima uchun hali ham ulardan voz kecholmayotganini tushunishga uringandi.

Zamonaviy hayvonot bog‘i nima va u nima bilan shug‘ullanadi?

“Biologik ensiklopedik lug‘at"ga ko‘ra, hayvonot bog‘i — ilmiy-ma'rifiy muassasa. Uning vazifalari hayvonot olamining xilma-xilligini namoyish etish, tabiat haqidagi bilimlarni tarqatish, hayvonlarni asrab-avaylashni targ‘ib qilish, noyob va yo‘qolib ketish xavfi ostidagi turlarning genofondini saqlab qolishdan iborat. U chorvachilikdan hududining nisbatan kattaroqligi va hayvon turlari sonining ko‘pligi bilan ajralib turadi.

Tashrif buyuruvchilarda ko‘pincha barcha hayvonot bog‘lari faqatgina tutqunlikdagi hayvonlarni namoyish qilish vositasida odamlarning vaqtichog‘lik qilishiga xizmat qilish maqsadida yaratilgan, degan tasavvur bo‘ladi. Biroq zamonaviy hayvonot bog‘larini tashkil etishdan maqsad — faqat ko‘ngilochar maqsadlarga xizmat qilish emas, ularning faoliyati ancha kengroq va chuqurroq.

Yelena Neprinsevaning so‘zlariga ko‘ra, hayvonot bog‘larining to‘rtta asosiy maqsad va vazifasi bor: tabiatni muhofaza qilish, ilmiy-tadqiqot, dam olish va ma’rifiy.